به گزارش میراث آریا، موبد سرور تارا پوروالا از موبدان زن ایرانی و پژوهشگران فرهنگ و زبان های باستانی ایران در نشست مهرگان که به همت پژوهشکده مردم شناسی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری امروز ۱۴ مهرماه برگزار شد، با بیان این که اهمیت فرهنگ، خرد و دانش در تداوم هویت ایرانی و زرتشتی بررسی شد، بر نگهداشت فروغ و فرّ ایران تاکید کرد و گفت: نخست باید از مهر بیشتر بدانیم، چراکه مهر از نیرومندترین ایزدان است و راستی و نظم پیمان‌ها را پاس می‌دارد.

او با اشاره به ریشه واژه مهر افزود: در کتیبه نَغازکوه در ترکیه امروزی، مهر ناظر بر قراردادها معرفی شده است. در گشت دهم اوستا که به مهر اختصاص دارد و ۱۴۶ بند دارد، مهر پاسدار پیمان‌ها و مراقب همیشگی راستی است و معتقد هستند که پیش از طلوع خورشید برمی‌خیزد، اما با خورشید یکی نیست؛ بلکه موکل روشنایی است. واژه‌ی «مهر» در اوستایی ارتباط مستقیمی با دوستی ندارد و مفهوم محبت در دوره‌های پسین، به‌ویژه در متون پهلوی، به آن افزوده شده است.

این پژوهشگر زرتشتی تبار تصریح کرد: حلقه ازدواج، نماد همان پیمان مهر است و در فرهنگ ایرانی، ایزد مهر موجب آرامش، ثروت و خرمی برای وفاداران است ولی پیمان‌شکنان در هیچ کاری کامیاب نمی‌شوند، زیرا نظم آفرینش بر پیمان استوار است.

تاراکوبالا با اشاره به نمونه‌های پیمان در اسطوره‌های ایرانی از جمله پیمان ۹هزارساله هرمزد با آفرینش، پیمان رستم در خان پنجم، پیمان زال و وفاداری سیاوش افزود: هیچ جامعه‌ای بدون پیمان‌داری پایدار نمی‌ماند. مهر، ستون فرهنگ و صلح جهانی است و پس از هزاران سال، هنوز در سایه آن ایستاده‌ایم. اگر جشن مهرگان ثبت جهانی شده است، باید در مدارس برگزار و رسانه‌ها به آن بپردازند، زیرا مهرگان فقط برگه‌ای در تقویم نیست، بلکه جشن همه ایرانیان است.

تغییر تقویم و حذف پنجه 

بابک سلامتی، مسئول هفته‌نامه مستقل زرتشتی «امرداد» نیز در ادامه تصریح کرد: ارزش زمان در اندیشه نیاکان ما از مهم‌ترین دارایی‌های انسانی است. در گاه‌شمار ایرانی، هر روز سال مفهومی ویژه دارد. ۳۶۰ روز سال با معنایی خاص همراه بوده است.

او با بیان این که تقویم جلاله در تقابل با تقویم باستانی زرتشتیان نیست، به مفاهیم هر روز اشاره کرد و گفت: زمانی که تقویم توسط منجمان ساماندهی شد، با تغییر تقویم و ۳۱روزه شدن شش ماه نخست سال، مفهوم پنجه و آفرینش از بین رفته و نام روزها کمرنگ شده است.

جایگاه آتش در مهرپرستی 

مریم دارا هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشگر آیین‌های باستانی در بخش دیگر نشست، به جایگاه آتش، نور و پیمان در میتراییسم پرداخت و گفت: در تمدن‌های باستانی چون بین‌النهرین، هند و ایران، پیمان‌ها در حضور آتش بسته می‌شدند. در میان سومریان و بابلیان، خدای خورشید «شمش» که در عربی به «شمس» تغییر کرده، ناظر بر پیمان‌ها بود. در ایران نیز ایزد «آذر» و «بهرام» با آتش پیوند داشتند و مهر، خدای پیمان و راستی شناخته می‌شد.

دارا افزود: گردونه مهر نماد حرکت او از شرق به غرب است؛ مهر ناظر بر دروغ‌گویان و راست کرداران است و نخستین‌بار در دوره اشکانی با خورشید یکی دانسته شد. واژه «مهربان» بازتابی از پاسداری پیمان است. در هند و ایران نیز میتره نگهبان پیمان است، اما در غرب، به ایزد جنگ و نور بدل شد.

او با اشاره به گسترش مهرپرستی به غرب گفت: برخی منشأ نفوذ آن را دزدان دریایی یا سربازان ایرانی می‌دانند، اما نظر غالب این است که بازرگانان ایرانی باورهای خود را منتقل کردند. در روم، آیین میترا در میان درباریان و نظامیان رواج یافت و معابد میترا عموماً در غارها ساخته می‌شد تا روشنایی در دل تاریکی جلوه کند.

این پژوهشگر در ادامه با بیان این که در ایران تصویر مهر اندک است، گفت: این در حالی است که در هنر غربی برای او سیمایی استاندارد ساختند. آتش مقدس در معابد میترایی همواره روشن بود و در آیین تشرف و نیایش نقش داشت. بسیاری از آثار مهرپرستی به‌دست مسیحیان نابود شد اما شباهت‌هایی میان تولد میترا از سنگ و تولد مسیح از مادر باکره دیده می‌شود. 

دارا در پایان صحبت‌هایش تصریح کرد: میتره در ایران نماد پیمان است، در غرب ایزد نور و خورشید شد، اما عنصر مشترک همه این باورها، روشنایی است. آتش برای ارامنه نیز مقدس است و ریشه در همان باورهای کهن ایرانی دارد.

انتهای پیام/